Polskie firmy, stowarzyszenia i organizacje branżowe apelują o wsparcie krajowego przemysłu. Dołącz do nich!

Strategia powinna wyznaczyć kierunek działań, określać ramy wsparcia, a także uwzględniać różnorodne potrzeby poszczególnych sektorów polskiego przemysłu. Jej cele muszą być spójne z innymi strategiami (KPEiK, Polityka Energetyczna Polski, Strategia Rozwoju Polski do 2035 r., Polityka Surowcowa Państwa) i powiązane z planami zwiększenia efektywności energetycznej gospodarki, rozwoju zdekarbonizowanych i odnawialnych źródeł energii, elektryfikacji sektorów, CCUS, wodoru, biogazu i biometanu, produkcji baterii i magazynów energii, gospodarki cyrkularnej i zrównoważonego budownictwa. Zapewni to spójność dokumentów strategicznych i lepszą synergię działań na rzecz transformacji przemysłu w kierunku nowych, zeroemisyjnych technologii. Strategia powinna wspierać konkurencyjność polskiego przemysłu i obejmować identyfikowanie i przeciwdziałanie nieuczciwej konkurencji ze strony podmiotów z innych obszarów gospodarczych. Strategia powinna również jasno wskazywać źródła finansowania transformacji.

Proponujemy utworzenie krajowego programu wsparcia dekarbonizacji przemysłu, wykorzystującego środki z EU ETS i fundusze unijne, zgodnie z nowymi zasadami pomocy publicznej (CISAF). Program taki powinien umożliwiać wsparcie wszystkich inwestycji obniżających emisje CO2 w procesach produkcyjnych, zgodnie z zasadą neutralności technologicznej.

Dotychczasowe systemy wsparcia koncentrują się na problemach systemu elektroenergetycznego. Tymczasem skala wyzwań dekarbonizacyjnych, przed którym stoi polski przemysł, również uzasadnia potrzebę pomocy publicznej – w tym dla branż, które nie mogą przeprowadzić bezpośredniej elektryfikacji. Postulujemy stworzenie systemu wsparcia inwestycji w dekarbonizację procesów przemysłowych, opartego na jasnych i przejrzystych zasadach (np. powiązanie wysokości dotacji z ograniczeniem emisji o konkretną ilość CO2) i zapewniającego wsparcie pełnego portfela technologii dekarbonizacyjnych (umożliwiającego finansowanie każdej inwestycji prowadzącej do istotnej redukcji emisji, spójnej z celem neutralności klimatycznej całej gospodarki, niezależnie od zastosowanej technologii). Obok programu wsparcia na poziomie krajowym potrzebne są również instrumenty pomostowe, które ułatwią przemysłowi sięganie po fundusze w konkursach ogólnoeuropejskich takich jak Fundusz na rzecz Innowacyjności, Horyzont Europa czy planowany Fundusz na rzecz Konkurencyjności. Wsparcie musi przy tym obejmować nie tylko koszty inwestycyjne (CAPEX), ale również operacyjne (OPEX). Ich nieuwzględnienie uniemożliwi inwestorom zakup i eksploatację technologii niskoemisyjnych.

Poza doraźnym finansowaniem potrzebne są działania trwale obniżające ceny energii dla przemysłu. Przyspieszenie procedur dla rozwoju OZE, sieci energetycznych oraz magazynów energii pozwoli obniżyć koszty projektów oraz zwiększy udział sektora prywatnego w finansowaniu inwestycji. Można to osiągnąć m.in. dzięki uproszczeniu, cyfryzacji oraz ujednoliceniu procesu uzyskiwania decyzji środowiskowych, poprawę koordynacji działań organów administracji publicznej oraz ich wzmocnienie kadrowe. Potrzebna jest również przewidywalność regulacyjna i inwestycyjna. Częste zmiany prawne i brak przejrzystości procesu legislacyjnego utrudniają planowanie inwestycji, a długotrwałe procedury i niespójne praktyki zniechęcają do inwestowania. Należy również uprościć zasady dotyczące cable poolingu i linii bezpośrednich, aby umożliwić przemysłowi stabilny dostęp do taniej i czystej energii.

Dla upowszechnienia głębokiej elektryfikacji sektorów oraz innych technologii dekarbonizacyjnych (OZE, CCS, wodór, magazyny energii) potrzebne będą inwestycje w infrastrukturę i wdrażanie nowych procesów. Dokumenty strategiczne muszą więc jasno określać plany oraz zapewniać środki finansowe na te cele. Recykling i odzysk surowców krytycznych powinny stanowić integralny element polityki przemysłowej i być wspierane z funduszy krajowych i europejskich – podobnie jak proste programy grantowe wspierające innowacje i współpracę przemysłu z nauką.

Transformacja przemysłu wymaga inwestycji w ludzi. Rozwój umiejętności pracowników i tworzenie nowych kompetencji przemysłowych wymagają z kolei odpowiednich programów finansowania szkoleń, badań i rozwoju. Wspólne inwestycje państwa i biznesu w edukację oraz transfer technologii są warunkiem utrzymania konkurencyjności polskiego przemysłu na rynku europejskim i globalnym.

Aby zapewnić powodzenie transformacji energetycznej i osiągnąć neutralność klimatyczną przy jak największym udziale polskich przedsiębiorstw w europejskich i globalnych łańcuchach wartości, konieczne są systemowe mechanizmy wsparcia dla firm rozwijających czyste technologie. Wsparcie lokalnych łańcuchów dostaw powinno obejmować w szczególności obszary produkcji komponentów instalacji OZE, baterii, półprzewodników i transformatorów oraz transport.

Z uwagi na intensywną globalną konkurencję oraz szeroko zakrojone programy subsydiowania w innych regionach świata, wsparcie powinno obejmować przede wszystkim środki operacyjne. Niezbędne jest przy tym wdrożenie mechanizmów umożliwiających finansowanie projektów wysokiego ryzyka, np. prowadzących do opracowania nowych technologii, znajdujących się na niskich poziomach gotowości technologicznej (TRL), obniżających bieżące koszty działalności, a także pozwalających na szybkie skalowanie produkcji w Europie. Zapewnienie odpowiednich ram wsparcia w tym zakresie jest kluczowe dla utrzymania bezpieczeństwa technologicznego, strategicznej autonomii gospodarczej oraz pozycji konkurencyjnej Polski na globalnych rynkach. Wsparciem powinny być objęte również projekty inwestycyjne, które mogą napotykać na trudności związane z brakiem akceptacji społecznej. Zapewnienie środków na działania informacyjne, dialog z lokalnymi społecznościami oraz budowanie zaufania jest niezbędne dla skutecznej realizacji inwestycji kluczowych dla dekarbonizacji sektora przemysłowego.

Sukces transformacji polskiego przemysłu będzie w dużej mierze zależał od tego, jak zaproponowane kierunki działań zostaną przełożone na realne rozwiązania wspierające dekarbonizację poszczególnych branż i przedsiębiorstw. Dlatego kluczowe jest włączenie przemysłu w proces tworzenia regulacji oraz ich implementacji w możliwie największym stopniu. Uwzględnienie głosu przedstawicieli kluczowych sektorów gospodarki w procesie wypracowania założeń oraz szczegółów strategii pozwoli tworzyć realistyczne plany i wypracować skuteczne rozwiązania dla podmiotów, których bezpośrednio dotyczą.